Zagrożenia dla samorządności lekarskiej |
Kalendarium kampanii społecznej
Naczelna Izba Lekarska, a wraz z nią nieuchronnie cały Samorząd znajduje się w wyraźnym kryzysie. Kryzysy nie są niewytłumaczalnym i zawsze powodowanym złymi intencjami zjawiskiem. Wymagają za to dojrzałości i szczerej chęci znalezienia porozumienia. Fakty przedstawione w Raporcie dowodzą, że:
- zaistniały kryzys ma swoje poważne, racjonalne przyczyny;
- obecne przywództwo NIL próbuje je bagatelizować ;
- kontynuowanie tego stanu rzeczy grozi poważnymi konsekwencjami dla prestiżu i wiarygodności Samorządu.
Zaistniałą sytuację próbuje się tłumaczyć konfliktem pokoleniowym- faktem, że częsć pracujących od lat w Samorządzie lekarzy nie może pogodzić się z zaistniałą lub perspektywiczną utratą wpływów. Jest to pogląd błędny. Raport wskazuje zbyt wiele pól, na których działalność obecnego przywództwa staje sie kontrowersyjna, aby spór powodowany miał być jedynie prostymi animozjami.
- Prezentowane w ramach polityki informacyjnej NIL "flagowe" osiągnięcia bieżącej kadencji, w postaci uchwalonych w 2024r. przez Krajowy Zjazd: Kodeksu Etyki i Regulaminu wyborów omówione zostały w pkt.IX.
- W pkt. I.1-3 Raport stawia tezę, iż wniosek Delegata na KZL o przeprowadzenie procedury odwołania Prezesa NRL został bezzasadnie oddalony. Na uwagę zasługuje fakt, że najpóźniej w dniu 14 lutego br. minął okres 90 dni, jakie Regulamin wyborów zakreśla dla przeprowadzenia tej procedury.
- Raport sporządzony zostaje w sytuacji:
• przekazania do NRL przez Krajową Komisję Wyborczą wniosku o przeprowadzenie procedury odwołania Prezesa NRL ze stanowiska,
• zwołania przez NRL na dzień 7 marca br. debaty w formule "Okrągłego Stołu".
Stan wykonania wniosku KKW i przygotowań do ww. debaty, jak też wynikające z tego skutki dla rzeczywistych rozmiarów kryzysu prawnego zawiera pkt. I Raportu.
ustawa- ustawa z 2 grudnia 2009r. o izbach lekarskich [Dz.U.2021.1342 t.j]
Regulamin wyborów z 2010r. - Uchwała Nr 12 X Krajowego Zjazdu Lekarzy z dnia 29 stycznia 2010 r. w sprawie regulaminu wyborów do organów izb lekarskich, na stanowiska w organach i trybu odwoływania członków tych organów i osób zajmujących stanowiska w tych organach oraz wyborów komisji wyborczych
Regulamin wyborów z 2024r. -Uchwała nr 2 XVI Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Lekarzy z 17 maja 2024r. w sprawie przyjęcia Regulaminu wyborów.
Raport zawiera wnioski o dokonanie zmian w uchwałach Krajowego Zjazdu Lekarzy i Naczelnej Rady Lekarskiej. Postulaty te zawarte są w punktach: I-3 ; III ; IX
10 marca 2025r. - pkt IV.3 Działania przeciw wolności wypowiedzi- uchwała "kagańcowa" Prezydium NRL
R A P O R T
Jak wspomniano we Wstępie, Prezes Naczelnej Rady Lekarskiej jest w posiadaniu wniosku Krajowej Komisji Wyborczej. Na dzień sporządzenia Raportu nie są pewne dalsze losy tego wniosku. Projektu uchwały zwołującej XVII Nadzwyczajny Krajowy Zjazd Lekarzy nie ma w projekcie porządku obrad posiedzenia NRL w dniach 6-7 marca br. Prezydium NRL (władne uzupełnić ten porządek obrad) nie zebrało się od 19 lutego i nie zbierze do momentu posiedzenia, co jest zastanawiające w obliczu choćby faktu, że Prezydium NRL niebędące organem może zebrać się dosłownie w każdej chwili w trybie online.
Niepokojący też, zważywszy na przyjętą formułę zaplanowanej debaty Okrągłego Stołu jest brak jakiejkolwiek próby uzgodnienia szczegółów debaty z przedstawicielami izb zgłaszającymi zastrzeżenia i postulaty co do zmian stylu pracy NIL.
- losy wniosków o przeprowadzenie procedury odwołania ze stanowiska Prezesa NRL;
- w szczególności: poziom argumentacji stosowanej celem niedopuszczenia do tej opisanej prawem procedury;
- perspektywiczne skutki tych działań;
- forma publikacji prasowych dezawuujących intencje autorów złożonych wniosków o zwołanie Zjazdu i procedurę odwołania [patrz pkt III.3]
są nieprzewidzianym wcześniej argumentem dodatkowo uzasadniającym słuszność motywacji autorów wniosków składanych od listopada 2024r. w Krajowej Komisji Wyborczej i Naczelnej Radzie Lekarskiej.
Szczegóły, dla czytelności opracowania zawarto w osobnym dokumencie rozwinięcia tematu [I-1]
podżegania do składania nieprawdziwych oświadczeń , nieetyczne uwagi dotyczące
Koleżanek i Kolegów , promowanie wszczynania postępowań dyscyplinarnych z
podwodu korzystania z wolności wypowiedzi i krytyki.
Urząd Prezesa NRL jest poważnym, jak najbardziej dostrzegalnym w strukturach Państwa urzędem publicznym. Prezes siłą rzeczy reprezentuje 180-tysięczną rzeszę dobrze wykształconych i pracowitych osób. Pełnienie tego urzedu wymaga świadomości, że tak członkowie tak wielkiej społeczności prezentują rozmaite poglądy wynikające choćby z doświadczenia, czy własnych przekonań. Jak wskazali w swym liście z dnia 28.11.2024r. Prezesi 8 izb lekarskich:
"Nasz Samorząd nie jest też korporacją gospodarczą, z dominującą pozycją wszechwładnego menedżera odpowiadającego za wynik finansowy. Wszyscy pracujący pod Pana kierownictwem członkowie organów legitymują się uprzednio zdobytymi mandatami, najczęściej na wielu szczeblach samorządu. Kierowanie takimi zespołami bezwzględnie wymaga znalezienia granicy pomiędzy chęcią silnego przywództwa, a poszanowaniem ich dorobku, zaangażowania i wcześniej wypracowanego programu."
Styl sprawowania urzędu przez Prezesa Łukasza Jankowskiego dał się zaobserwować już od momentu wyboru. W zaledwie godzinę po wyborze Prezes wycofał np.wszelkie upoważnienia do redakcji podstron witryny internetowej NIL, choć część uprawnionych miała je nadane uchwałami Prezydium NRL. Zważyć należy, że np.wiceprezesi NRL wykonywali swe funkcje zgodnie z prawem do 3 czerwca 2022r.
Dużo poważniejszym faktem, mającym wpływ na całość pracy NIL w IX kadencji była podjęta w pierwszym miesiącu urzędowania decyzja Prezesa Jankowkskiego o likwidacji listy dyskusyjnej Delegatów na Krajowy Zjazd Lekarzy.
Przedmiotem wniosków o odwołanie z funkcji Prezesa NRL (omówionych w pkt.I) były bulwersujące wypowiedzi Prezesa zamieszczane na zamkniętych , ale jednak dość licznie subskrybowanych forach. Wypowiedzi te nie miały więc charakteru korespondencji prywatnej, a :
• naruszały dobra osobiste członków samorządu (w przypadku wypowiedzi odnoszących się do rzekomych i domniemanych przez Prezesa uzależnień niektórych Kolegów od alkoholu;
• były niegodnym osoby sprawującej tak poważną funkcję własnym osądem znaczenia niektórych ciał (np. wobec Konwentu Prezesów ORL), lub poszczególnych członków NRL (wypowiedzi w stylu "Koledzy X,Y,Z nie mają dobrych zamiarów i ich wnioski uwalamy" - to do zaufanych członków NRL, nazywanie przez Prezesa NRL Prezesa ORL KPOIL „persona non grata” i wzywanie do nieprzyjmowania od niego jakichkolwiek zaproszeń na spotkania);
i to niestety często z użyciem "bardzo swobodnego" języka.
Prezes Jankowski (jak wynika z jego wpisów) złożył też zawiadomienie do Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej ws Prezesa Kujawsko-Pomorskiej ORL z tego jedynie powodu, że dopuścił do zamieszczenia na profilu Facebook tejże okręgowej izby krytycznego wobec Prezesa Jankowskiego tekstu jednej z Delegatek na KZL. Omawiał też szeroko i emocjonował się podobnymi zgłoszeniami innych lekarzy na tegoż Prezesa KPORL i wspomnianą Koleżankę (autorkę tekstu "Etyka, czy etykietka").
Najbardziej jaskrawymi, poza wspomnianą likwidacją listy dyskusjyjnej KZL casusami są działania wymierzone:
- w wolność wypowiedzi i będące podżeganiem do ich ograniczania;
- w zachowanie poufności danych
i zostaną omówione osobno w pkt IV.
styl uprawiania polityki informacyjnej NIL dzielącej społeczność lekarską ,dezawuującej osiągnięcia poprzednich kadencji, noszący znamiona propagandy : nieuprawniona całkowita zmiana logo NIL, używanie przesadnych i górnolotnych opisów dokonań.
Zmiana u steru władzy izbowej dokonana w maju 2022r. jak też kontrowersje wobec efektów wyborów do organów NIL przedstawiane były przez Samorząd Przyszłości (formację powstałą przed XV KZL) jako nieumiejętność dotychczasowych "elit" izbowych do akceptacji zmiany pokoleniowej. Nie chcąc poszerzać publicystycznej dyskusji na ten temat wypada tylko stwierdzic, że prowadzona przez Prezesa NRL i podległe mu służby polityka informacyjna uwydatnia rzekomą różnicę w stylu działania i efektywności działań pomiędzy kadencjami NIL.
Nie ma nic dziwnego w promowaniu rzeczywistych efektów działań organu, którym się kieruje. Nie może się to jednak odbywać w formule przeciwstawiającej obecne dokonania rzekomym brakom dokonań poprzedników. Samorząd , jako powazna instytucja publiczna musi zapewniać kontynuację działań.
Podkreślenia wymaga opisany w pkt IV.1 fakt podjęcia zaraz po objęciu urzędu decyzji likwidacji listy dyskusyjnej KZL, gdyż to zamyka drogę do jakiejkolwiek dyskusji i korekty działań a także współuczestniczenia w sukcesach i porażkach.
Zagadnienia:
- przekazów w stylu "Jeszcze nigdy Samorząd nie był tak silny";
- nowego logo NIL;
- frazeologii używanej w publikacjach NIL;
- eksponowania kosztów Zjazdu;
- postulatu de lege ferenda
dla czytelności opracowania zawarto w osobnym dokumencie rozwinięcia tematu [III-1]
Nieetyczne i sprzeczne z prawem powszechnie stanowionym działania wymierzone
przeciw wolności wypowiedzi i poufności danych. Zlikwidowanie kanałów
dyskusyjnych : likwidacja listy mailingowych , uchwała "kagańcowa".
Wspomniane w pkt II. działania Prezesa NRL polegające na kierowaniu wniosków o postępowanie dyscyplinarne i namawianie do składania takich wniosków przez innych mogą (i być może były obliczone na to ) wywołać tzw."efekt mrożący", czyli reakcję powstrzymania się przez innych od ewentualnej krytyki w obawie przed kosekwencjami.
Co niezmiernie ważne, izby lekarskie są chyba jedynym w RP samorządem zawodowym, w którym utrata wybieralności następuje już wraz z pierwszą karą dyscyplinarną. Tak więc, teoretycznie możliwe orzeczenie upomnienia jako efekt składanych zawiadomień, pozbawia ukaranego wszelkich wybieralnych funkcji i statusu Delegata na obu szczeblach. Będąc świadomym takiego stanu prawnego Prezes NRL powinien się powstrzymać od takich wątpliwych merytorycznie zawiadomień.
Jaskrawym przykładem działań obliczonych na "efekt mrożący" jest podjęta 7 lutego 2025r przez Prezydium NRL Uchwała wprowadzająca Regulamin postępowania z informacjami prawnie chronionymi, która w niedozwolony, bardzo szeroki sposób traktuje zakres chronionych informacji i przewiduje surowe sankcje dla członków samorządu (patrz pkt IV.3).
Bardzo szerokie zagadnienie:
-likwidacji list dyskusyjnych, jak też działania wymierzone:
- w wolność wypowiedzi i będące podżeganiem do ich ograniczania;
- j.w. - casus uchwały "kagańcowej" Prezydium NRL z 7.02.2025r;
- w poufność danych
zostały omówione w osobnym dokumencie rozwinięcia tematu [IV-1]
Niepotrzebny, szkodliwy dla wszystkich zainteresowanych spór wywołany jednostronnym działaniem Prezesa NRL, który w lipcu 2023r. , w imieniu Naczelnej Izby Lekarskiej wystąpił do Urzedu Patentowego RP o zastrzeżenie znaku Kongresu Polonii Medycznej, zarówno w jego warstwie graficznej (logo) jak i słownej ("Kongres Polonii Medycznej"). Zrobił to bez wyrażonego w uchwale upoważnienia Naczelnej Rady Lekarskiej, która to Rada (a nie jej Prezes) jest od wielu lat współorganizatorem Kongresu. Dyskutowane logo Kongresu było w roku 2016 przedmiotem uzgodnień miedzy bezpośrednimi organizatorami IX Kongresu (OIL w Warszawie a Federacja Polonijnych Organizacji Medycznych) a nazwa Kongresu zostala wprowadzona w 1991 niezależnie od działań samorządu lekarskiego i była używana dla wszystkich dzięsieciu Kongresow Polonii Medycznej.
W obliczu przypadkowo uzyskanych w styczniu 2024 r. informacji o potajemnie złożonym i zatwierdzonym już wniosku patentowym wielokrotnie podejmowane były przez Federację Polonijnych Organizacji Medycznych próby polubownego załatwienia sprawy (od bezposrednich rozmów, poprzez formalne kontakty miedzyorganizacyjne, a nawet oferty składane poprzez kancelarie adwokacka w Warszawie). Wobec braku jakiejkowiek woli porozumienia, oraz ponawiające się groźby dla kolejnych krajowych współorganizatórow Jubileuszowego Kongresu Polonii Medycznej, Federacja została zmuszona do wytoczenia Naczelnej Izbie Lekarskiej powództwa do Dept. Orzecznictwa Urzedu Patentowego RP o zwrot bezprawnie zagarniętych własności intelektualnych Federacji.
Jedynie dobrej woli Federacji można zawdzięczać, że sprawa tak wielkiego braku szacunku dla wspólnej historii i efektywnego budowania relacji między środowiskami lekarskimi na świecie nie nabrała jak do tej pory większego rozgłosu.
Szczegóły tego zagadnienia zawarte są w innych punktach Raportu:
a) w pkt. IX.3 zamieściliśmy niepokojące stwierdzenia:
• Proces wprowadzania systemu elektronicznego trwa już ponad 2 lata. Należy podkreślić, że nikt spoza grona KKW nie został wtajemniczony w temat wyborów elektronicznych. Część zapisów dotyczących systemu głosowania elektronicznego zapisanych w Regulaminie jest mało wyobrażalna dla lekarza nie mającego kontaktu z pracą w izbach.
• Jesteśmy w chwili obecnej na etapie ogłaszania imiennych list członków rejonów wyborczych, które według Regulaminu należy opublikować w systemie głosowania elektronicznego (par.13 ust.8). Tymczasem nie znamy systemu co już wydłuża trwającą procedurę wyborczą delegatów na okręgowe zjazdy X kadencji.
b) w pkt.VIII.2 opisany jest fakt zupełnego ukrycia (niezgodnego chociażby z uchwałą NRL o Biuletynie Naczelnej Izby Lekarskiej) uchwały NRL nr 27/23-IX, w której zamieszczona jest specyfikacja systemu głosowań elektronicznych (w zasadzie odesłanie do Uchwały KKW, która też nie jest nigdzie opublikowana).
c) co więcej, istnieje poważna obawa, że wspomniany wyżej schemat funkcjonowania informatycznego systemu obsługi głosowań elektronicznych jest niewiadomego autorstwa i nie został audytowany przez żadną uznaną firmę informatyczną pod kątem szczelności na ingerencję zewnętrzną, jak i niezapisaną w systemie ingerencję administratora.
d) nie ma żadnych informacji nt sprawności tego systemu , przede wszystkim nie do końca jasne jest, czy uzyskano dostep do Węzła Krajowego, tzn. czy system wyposażony jest w możliwość jednoznaczej identyfikacji tożsamości głosującego.
Zastrzeżenia opisane w pkt b),c) i d) mogą prowadzić do poważnych wniosków co do rzetelności ustalania wyników i praworządności mających się odbyć wyborów.
utworzenie stanowiska Radcy Generalnego naruszające zarówno kompetencje niektórych członków Prezydium NRL, jak i przede wszystkim rozdziału osobowego NSL i NRL.
Zaraz po objęciu urzędu Prezes NRL utworzył stanowisko Radcy Generalnego Prezesa NRL, które powierzył dr Piotrowi Winciunasowi. Problem polega na tym, że dr Winciunas jest od wielu kadencji członkiem Naczelnego Sądu Lekarskiego, nawet jednym z częściej orzekających członków NSL. Zastrzeżenia i powazne obawy musi budzić fakt braku poszanowania lub rozumienia przez Prezesa NRL ustawowej konstrukcji organów izb lekarskich pod rządami ustawy z 2009 roku. Jeśli ustawa zakłada niemożność jednoczesnego członkostwa w organach odpowiedzialności zawodowej (rzecznicy i członkowie sądów) i organach zarządczych (rady i komisje rewizyjne) na różnych szczeblach (np.członek orl i z-ca NROZ, lub członek OSL i NRL), to nie z troski o czas wolny i zdrowie członków samorządu, tylko z racji zachowania transparentnego rozdziału obu pionów. Ma to np. ogromne znaczenie dla osób, wobec których toczy się postępowanie na różnych szczeblach.
Pełnienie funkcji najbliższego doradcy Prezesa NRL (prowadzącego równiez korespondencję Prezesa z okręgowymi izbami lekarskimi) przez prominentnego członka Naczęlnego Sądu Lekarskiego ewidentnie narusza tę zasadę poprzez systematyczne zacieranie ustanowionej w ustawie granicy.
Naczelna Komisja Rewizyjna, w Protokole z kontroli nr 12/2024 wytknęła Prezesowi NRL to uchybienie dodatkowo zauważając, że tak utworzone stanowisko:
-narusza uprawnienia innych członków Prezydium NRL (kompetencje Radcy kolidują z niektórymi kompetencjami Sekretarza NRL);
-nie znajduje się w spisie stanowisk,objętych uchwałą Krajowego Zjazdu ws wykazu stanowisk w NIL, których pełnienie może być wynagradzane, toteż nie ma podstaw do wynagradzania jego pełnienia.
NKR wręcz konkluduje, iż utworzenie stanowiska z takimi kompetencjami de facto może być traktowane jako utworzenie nieopisanego w ustawie stanowiska funkcyjnego w NRL.
Wszelkie posiadane dane wskazują, że Prezes NRL zlikwidował to stanowisko przed XVI NKZL(maj 2024r.) , jednak dr Winciunas powrócił do jego pełnienia po Zjeździe.
Prowadzenie przez instytucje samorządowe rejestrów wytwarzanych przez siebie dokumentów jest w swym zamyśle wyrazem realizacji zasady transparentności, jak też zasady udziału członków społeczności w jej życiu. Członek samorządu ma przez to czasami jedyną możliwość analizy prac organów jego reprezentujących, zauważania zagrożeń, nawet błędów i następnie zgłaszania tych uwag poprzez swoich przedstawicieli.
Dlatego próba instrumentalnego trkatowania tej części polityki informacyjnej NIL zawsze rodzi podejrzenie próby ukrycia niewygodnych faktów i musi budzić sprzeciw.
W Raporcie analizujemy przykłady 2 uchwał NRL: nr 17/2022/IX z dnia 3 czerwca 2022r. i uchwały 27/23/IX z 2 czerwca 2023r.
Dla czytelności opracowania sporządzono osobny dokument rozwinięcia tematu [VIII-1]
XVI Nadzwyczajny Krajowy Zjazd Lekarzy próbuje się w ramach polityki informacyjnej NRL promować na znaczący sukces, a to z powodu przyjęcia na nim nowego Regulaminu wyborów i Kodeksu Etyki Lekarskiej.
Waga tych dokumentów dla działalności Samorządu jest bezdyskusyjna- to istotnie kluczowe dokumenty. Trudno jednak drogę do ich uchwalenia, a nawet efekty końcowe (przyjęte uchwały) uznać za sukces.
Powodem tego jest brak nadzoru NRL nad procesem tworzenia projektów tych dokumentów i nieskutecznie prowadzone konsultacje projektów.
Krajowa Komisja Wyborcza uzyskała w 2016r. prawo przedkładania KZL projektów związanych z Regulaminem wyborów, jest ciałem niezleżnym od NRL, jednak nie znosi to obowiązku NRL prowadzenia spraw NIL pomiędzy Krajowymi Zjazdami Lekarzy. Konsultacje zaś projektu nowego Kodeksu Etyki Lekarskiej prowadziła Komisja Etyki NRL.
Przyjęto- jak sie zdaje- nieefektywny model konsultacji, w ramach którego członkowie Samorządu mogli zgłaszać (odpowiednio KKW i Komisji EtykiNRL) uwagi co do zapisów projektów. Komisje odpowiadały, zgłaszający próbowali czasem polemizować i bronić swych koncepcji. O ile jasne jest prawo ostatecznej decyzji obu Komisji co do kształtu zapisów, o tyle niepomiernie lepszy efekt dałyby konsultacje bezpośrednie- zgromadzenie wszystkich chętnych do dyskusji i "wykucie w ogniu dyskusji" najbardziej optymalnych zapisów.
W efekcie, szczególnie w przypadku nowego Regulaminu wyborów, oraz (co ważne) nowych Regulaminów okręgowych komisji wyborczych i Krajowej Kkomisji Wyborczej otrzymaliśmy akty normatywne o dużej liczbie będnych i dysfunkcyjnych zapisów (czasem wręcz podstawowych błedów).
Za rażąco stronniczy należy uznać również styl pracy Komisji Uchwał i Wniosków XVI NKZL, której "upór godny lepszej sprawy" wydłużył dyskusję zjazdową i wręcz w niektórych przypadkach spowodował błędne zapisy w uchwałach KZL.
Dla czytelności opracowania sporządzono osobny dokument rozwinięcia tematu [IX-1]