Zagrożenia samorządności lekarskiej |
link do strony głównej Raportu
Rozwinięcie Tematu I-Przebieg działań i decyzji wywołanych wnioskiem Delegata na KZL, a następnie 9 izb
okręgowych o odwołanie ze stanowiska Prezesa NRL
W dniu 4 listopada 2024r. dr Przemysław Jaczun -Delegat na Krajowy Zjazd Lekarzy [KZL) złożył w Krajowej Komisji Wyborczej umotywowany wniosek o odwołanie Prezesa NRL z zajmowanego stanowiska. Wniosek został złożony na podstawie §32 ust.3 pkt 1) Regulaminu wyborów z 2010r. Z niewiadomych względów Krajowa Komisja Wyborcza postanowiła zasięgnąć opinii prawnej , czy jeden Delegat ma prawo taki wniosek złożyć.
Jest to o tyle trudne do wytłumaczenia, że ta sama KKW pół roku wcześniej przedłożyła Krajowemu Zjazdowi projekt nowego Regulaminu wyborów, który zawierał podobny, choć zmieniony przepis. Wychodzi na to, że sama KKW nie miała projektu w tej części przemyślanego, skoro pojawienie się zdarzenia, które wymagało jego zastosowania wprowadziło Komisję w stan niepewności.
Za niefortunne należy uznać, że prośba o opinię została skierowana do Biura Prawnego NIL. Zasady transparentności wymagałyby, aby opinii nie sporządzała jednostka podległa bezpośrednio osobie , której dotyczył wniosek (potencjalny konflikt interesów). Opinia Biura Prawnego NIL , autorstwa mec.Michała Kozika sugerowała niedopuszczalność takiego wniosku ze strony jednego Delegata. Nadmienić trzeba, że tezy tej opinii mogły budzić zastrzeżenia już w warstwie logicznego rozumowania. Podstawowa teza opinii sugerowała bowiem, że ponieważ do odwołania Prezesa NRL potrzeba zwołania Zjazdu, a 1 delegat nie ma w świetle art.37 ust.4 ustawy o izbach lekarskich prawa do jego zwołania , to wniosek taki jest niedopuszczalny.
Pogląd ten jest całkowicie błędny , gdyż wszystkich wyborów w izbach lekarskich dokonują organy kolegialne i do zwołania żadnego z tych organów (zarówno na szczeblu okręgowym , jak i naczelnym) nie jest uprawniony jeden Delegat , a w przeważającej większości przypadków nawet jeden członek danego organu. Tak więc , przyjęcie tezy mec.M.Kozika uniemożliwiałoby dokonanie jakiegokolwiek odwołania w strukturach izb lekarskich.
Komisja otrzymała również opinie zewnętrzne , z których część dowodziła niedopuszczalności takiego wniosku , a część wręcz przeciwnie - sugerowała poprawność takiego wniosku.
Kanwą tych pierwszych było przyjęcie , że przepis § 32 ust.3 pkt 3) Regulaminu wyborów z 2010r. stanowią lex specialis wobec przepisu § 32 ust.3 pkt 1) , czyli że w tym konkretnym wypadku, wobec wymienienia w pkt 3 stanowiska Prezesa NRL prawo do złożenia wniosku o jego odwołanie przysługuje wyłącznie podmiotom wymienionym w tym punkcie.
Sporną kwestię przegłosowano na posiedzeniu KKW w dniu 16 listopada 2024r. większością 2 głosów. Postanowiono nie nadać biegu wnioskowi dr Jaczuna uznając go za osobę nieuprawnioną do złożenia wniosku o odwołanie Prezesa NRL.
Do dnia posiedzenia KKW pracowała w składzie wybranym przez KZL ze zmiana poczynioną w grudniu 2022 roku, polegającą na tym, że w miejsce członka, który założył rezygnację KKW dokooptowała dr Aleksandrę Somerlik-Biernat, która uzyskała najwięcej głosów spośród osób niewybranych przez KZL. Wiceprzewodniczący KKW złożył przed posiedzeniem KKW w dniu15-16 listopada 2024r. wniosek o wyłączenie kol.Sommerlik-Biernat z prac KKW argumentując, że funkcjonujący wówczas Regulamin wyborów z 2010r. nie dawał KKW uprawnień do uzupełniania swego składu w sposób,jaki robią to organy NIL.
Rzeczą wartą odnotowania jest, że:
- osoby domagające się wyłączenia Koleżanki z prac Komisji przyznały później , iż o fakcie nieprawidłowego włączenia jej do prac KKW wiedziały dużo wcześniej , ale najwyraźniej tego błędu nie zgłosiły. Poczyniły to dopiero przed posiedzeniem w dniu15-16 listopada 2024r.;
- wchodzący w życie 40 dni później nowy Regulamin wyborów przewidywał już automatyczne uzupełenianie składu KKW, więc cała operacja została zaplanowana z myślą o tym jednym posiedzeniu.
Decyzja KKW o nadrzędności przepisu §32 ust.4 pkt 3 Regulaminu wyborów z 2010r. wobec przepisu pkt 1) tego ustępu może być niebezpiecznym precedensem dla rozpatrywania podobnych wniosków w przyszłości.
W tej sprawie sporządzono kilka opinii prawnych, które prowadzą do rozbieżnych wniosków. Przyjrzeć się zatem zależy, czy proponowany przez KKW sposób interpretacji Regulaminu wyborów z 2010r. przyjęty w listopadzie 2024r , w pełnej świadomości brzmienia mającego wejść 1.01.2025r nowego Regulaminu nie prowadzi aby do absurdalnych wniosków.
Od 1 stycznia 2025r obowiązuje Regulamin wyborów w brzmieniu nadanym uchwałą XVI Krajowego Zjazdu Lekarzy z 17 maja 2024r. W analogicznym przepisie - teraz już §29 ust.3 pkt 1) podniesiono wymóg liczby członków organu władnych złożyć wniosek o odwołanie z jednego do 1/3 ogólnej liczby członków danego organu. Poszerzono też katalog podmiotów uprawnionych do składania wniosków o odwołanie.
Mamy zatem przepis następującej treści:
§29
[...]
3.Uprawnienie do złożenia wniosku o odwołanie przysługuje:
1)członkom zgromadzenia wyborczego, które dokonało wyboru, w liczbie co najmniej 1/3 ogólnej liczby członków tego zgromadzenia wyborczego, w stosunku do wybranego przez nie członka tego zgromadzenia;
2)okręgowej radzie lekarskiej, okręgowej komisji rewizyjnej w drodze uchwały podjętej w obecności 3/5 członków organu w stosunku do organów okręgowej izby lekarskiej, członków organów okręgowej izby lekarskiej, zastępców okręgowego rzecznika, w trybie określonym w art. 23 ust.2 i 3 ustawy;
3)członkom okręgowej izby lekarskiej w liczbie co najmniej 1/3 ogólnej liczby członków izby w stosunku do organów okręgowej izby lekarskiej, członków organów okręgowej izby lekarskiej, zastępców okręgowego rzecznika, w trybie określonym w art. 23 ust.2 i 3 ustawy;
4)rzecznikowi w stosunku do swoich zastępców;
5)Naczelnej Radzie Lekarskiej, Naczelnej Komisji Rewizyjnej lub co najmniej 1/3 okręgowych rad lekarskich w stosunku do organów Naczelnej Izby Lekarskiej, członków organów Naczelnej Izby Lekarskiej, Prezesa, Naczelnego Rzecznika, zastępców Naczelnego Rzecznika w trybie określonym w art. 37 ust. 4 i 5 ustawy.
Wykładnia KKW z dnia 16.11.2024r. sprowadza się do tezy, iż wymienienie w którymkolwiek punkcie osoby lub organu, wobec którego wskazany w tym samym punkcie podmiot ma prawo złożyć wniosek o odwołanie uniemożliwia złożenie wniosku o odwołanie tej osoby , czy organu przez podmioty wymienione w pozostałych punktach.
Stosowanie tej wykładni miałoby ten skutek, że nawet grupa członków Zjazdu w sile 1/3 składu nie byłaby w stanie złożyć wniosku o odwołanie:
- ani organu w całości (to już wynika bezspornie z przepisów),
- ani Prezesa,
- ani Rzecznika,
- ani jego Zastępców
i to (z wyjątkiem prezesa orl) zarówno na szczeblu okręgowym, jak i naczelnym, zaś na szczeblu okręgowym- nawet pojedynczych członków organów [!]
Przykładowo więc: 1/3 Okręgowego Zjazdu byłaby dość godna i kompetentna, aby złożyć wniosek o odwołanie Prezesa ORL, a nie dość kompetentna do złożenia wniosku o odwołania członków organów OIL i zastępców Okręgowego Rzecznika, co redukowałoby uprawnienie tejże 1/3 Zjazdu do wniosków o odwołania jedynie Prezesa ORL i członków Okręgowej Komisji Wyborczej (z racji, że OKW nie jest organem).
Biorąc pod uwagę, że możliwość odwołania z zajmowanego stanowiska jest elementem demokratycznej kontroli pracy organów oraz osób pełniących stanowiska w organach, tak znaczące ograniczenie uprawnień tak dużej grupy Delegatów nadawałoby temu systemowi cech fasadowości i stałoby w sprzeczności z zasadą racjonalności Krajowego Zjazdu Lekarzy jako prawodawcy.
Postulat de lege ferenda: najbliższy Krajowy Zjazd Lekarzy powinien rozpatrzyć projekt nowelizacji Regulaminu wyborów z 2024r.jednoznacznie definiującej uprawnienia członków organów wymienionych w § 29 ust.3 pkt 1) . (Zobacz też postulat koniecznych nowelizacji Regulaminu opisany w pkt IX
Krajowa Komisja Wyborcza otrzymała 9 uchwał o przeprowadzenie procedury odwołania ze stanowiska Prezesa NRL . Jedna z tych uchwał (ORL w Koszalinie) została w drodze uchwały tejże ORL uchylona.
Dyskusyjne zdaniem prawników współpracujących z Autorami Raportu jest, czy raz podjęta uchwała -wniosek w tej sprawie może w ogóle zostać uchylona, lub czy jej uchylenie wiąże KKW, a następnie NRL jako organ zwołujący Zjazd Krajowy. Trudno bowiem sobie wyobrazić skutek odwołania takiej uchwały wobec już zwołanego Zjazdu, a żaden przepis nie daje podstaw do różnicowania skuteczności tej czynności w zależności od etapu, na jakim znajduje się procedura odwołania.
Niemniej, niezaprzeczalne jest posiadanie przez KKW ważnych uchwał 8 okręgowych rad lekarskich w tej sprawie.
Na posiedzeniu w dniu 10-11 stycznia KKW rozpatrywała zastrzeżenia Biura Prawnego co do uchwały ORL w Bydgoszczy wobec widniejącego pod nią podpisu wiceprezesa Marka Rogowskiego , zamiast Prezes Aleksandry Śremskiej. Znów (patrz pkt.I.1.) podkreślić należy zbytnią ingerencję jednostki podległej osobie , której wniosek dotyczy w pracę niezależnego ciała decydującego o przekazaniu wniosku o przeprowadzenie procedury odwołania ze stanowiska.
Szczególnego znaczenia nabiera to w obliczu całkowitego braku upoważnienia KKW do kontroli praworządności uchwał ORL. Komisja wyborcza ma jasno zakreślony przepisem §29 ust.5 zakres kontroli dokumentów pochodzących od organów (wniosek z uzasadnieniem plus lista obecności na posiedzeniu organu) i przedłożone jej dokumenty na dzień 10 stycznia 2025r nie budziły w tym zakresie najmniejszych wątpliwości.
Ostateczną decyzję o przekazaniu do NRL wniosków 8 orl podjęła KKW na posiedzeniu w dniu 21 lutego 2025r- dzień po tym, jak kolejna próba uchylenia uchwały przez ORL w Bydgoszczy się nie powiodła.